ફોર એસ વી - પ્રભાતનાં પુષ્પો

'કલાપી' સુરસિંહજી તખ્તસિંહજી ગોહિલ - એક ઘા

એક ઘા

તે પંખીની ઉપર પથરો ફેકતાં ફેકી દીધો,
છૂટયો તે ને અરરર! પડી ફાળ હૈયા મહીં તો!
રે રે! લાગ્યો દિલ પર અને શ્વાસ રૂંધાઇ જાતાં
નીચે આવ્યું તરુ ઉપરથી પાંખ ઢીલી થતાંમાં.

મેં પાળ્યું તે તરફડી મરે હસ્ત મ્હારા જ-થી આ,
પાણી છાંટયું દિલ ધડકતે ત્હોય ઊઠી શક્યું ના;
ક્યાંથી ઊઠે? જ્ખમ દિલનો ક્રૂર હસ્તે કરેલો!
ક્યાંથી ઊઠે! હ્રદય કુમળું છેક તેનું અહોહો!

આહા! કિન્તુ કળ ઊતરી ને આંખ તો ઊધડી એ,
મ્રૂત્યુ થાશે? જીવ ઊગરશે? કોણ જાણી શકે એ?
જીવ્યું, આહા! મધુર ગમતાં ગીત ગાવા ફરીને,
આ વાડીનાં મધુર ફલને ચાખવાને ફરીને.

રે રે! કિન્તુ ફરી કદી હવે પાસ મ્હારી ન આવે,
આવે ત્હોયે ડરી ડરી અને ઇચ્છતું ઊડવાને;
રે રે! શ્રદ્ધા ગત થઇ પછી કોઇ કાળે ન આવે,
લાગ્યા ઘાને વીસરી શકવા કાંઇ સામથ્યૅ ના છે.

      - 'કલાપી' સુરસિંહજી તખ્તસિંહજી ગોહિલ (Kalapi - Aek Gha Kalapi no Kekaro. Poems in Gujarati. Literature and art site)

વિચાર્યુ ના

વિચાર્યુ ના લધુ વયમાં
પછી વિધા ભણ્યાથી શું ?
ખરે વખતે ન કીધું તું
પછી કીધું ન કીધું શું. (jodakna in Gujarati. Literature and art site)

તમે ચતુર કરો વિચાર

ચાર ખૂણાનું ચોખંડુ
અધ્ધર ઉડે જાય
રાજા પૂછે રાણીને
આ ક્યુ જનાવર જાય
(પતંગ)

પડી પડી પણ
ભાંગી નહી
કટકા થયા બે ચાર
વગર પાંખે ઉડી ગઇ
તમે ચતુર કરો વિચાર
(રાત) (uukhana in Gujarati. Literature and art site)

અખો - છપ્પા (એક મૂરખને એવી ટેવ)

એક મૂરખને એવી ટેવ, પથ્થર એટલા પૂજે દેવ,
પાણી દેખી કરે સ્નાન, તુલસી દેખી તોડે પાન.
એ અખા વડું ઉતપાત, ઘણા પરમેશ્વર એ ક્યાંની વાત ?

         અખો - છપ્પા (Akho - ek moorakh ne avi tev. Poems in Gujarati. Literature and art site)

શંભુ ચરણે પડી,

શંભુ ચરણે પડી, માગું ઘડી રે ઘડી કષ્ટ કાપો ।
દયા કરી દર્શન શિવ આપો ॥૧॥

તમે ભક્તોના દુઃખ હરનારા, શુભ સૌનું સદા કરનારા ।
મારી મંદ મતિ, તારી અકળ ગતિ, કષ્ટ કાપો ॥૨॥ દયા કરી

અંગે ભસ્મ સ્મશાનની ચોળી, સંગે રાખો સદા ભૂત ટોળી ।
ભાલે તિલક કર્યુ, કંઠે વિષ ધર્યુ, અમૃત આપો ॥૩॥ દયા કરી

નેતિ નેતિ જ્યાં વેદ કહે છે, મારું ચિતડું ત્યાં જવા ચહે છે ।
સારા જગમાં છે તું, વસું તારામાં હું, શક્તિ આપો ॥૪॥ દયા કરી

હું તો એકલપંથ પ્રવાસી, છતાં આતમ કેમ ઉદાસી ।
થાક્યો મથી રે મથી, કારણ મળતું નથી, સમજણ આપો ॥૫॥ દયા કરી

આપો દ્રષ્ટિમાં તેજ અનોખું, સારી સૃષ્ટિમાં શિવરુપ દેખું ।
આવી દિલમાં વસો, આવી હૈયે હસો, શાંતિ સ્થાપો ॥૬॥ દયા કરી

ભોળાશંકર ભવદુઃખ કાપો, નિત્ય સેવાનું શુભ ધન આપો ।
ટાળો મન મદા, ગાળો સર્વ સદા, ભક્તિ આપો ॥૭॥ દયા કરી

શંભુ ચરણે પડી, માગું ઘડી રે ઘડી કષ્ટ કાપો ॥૮॥ દયા કરી

સાંભળો (click to listen)(Shambhu sharane padi. Bhajans Aartis in Gujarati. Literature and art site)

પ્રીતી સેનગુપ્તા - એક પંખીનાં પીંછાં સાત

કોઇનું મન હોઇ શકે છે પંખીની જાત. ગાતું રહે છે એ દીવસ ને રાત. આકાશ પ્રત્યે છે એને પક્ષપાત અને ફેલાતી પાંખે છે મોટી સોગાત. એકલાં ઊડતાં રહેવામાં એને નથી હોતો ડર કે નથી એને લાગતો કશોયે અચકાટ.

- પ્રીતી સેનગુપ્તા (Priti Sengupta - Ek Pankhina Pichha Saat. Travel in Gujarati. Literature and art site)

જગદીશ જોષી - વાતોની કુંજગલી

વાતોની કુંજગલી

વાતે વાતે તને વાંકું પડયું :
         ને મેં વાતોની કુંજગલી છોડી દીધી.
શબ્દોને પંથ કોણ કોને નડયું ?
         મેં તો વાતોની કુંજગલી છોડી દીધી.

આંખોમાં વાદળાં ને શ્વાસોમાં વાયરા :
         પણ અડકો તો ભોમ સાવ કોરી :
તારા તે કાન લગી આવી ઢોળાઇ ગઇ
         હોઠ સમી અમરત કટોરી.
પંખીની પાંખમહીં પીંછુ રડયું :
         મેં તો વાતોની કુંજગલી છોડી દીધી.

હવે ખળખળતાં ટળટળતાં અંધાર્યા જળ
         કે અણધાર્યો તૂટી પડયો સેતુ :
પાસે રહીને મને લાગે છે કેમ હવે
         કેટલાય જનમોનું છેટું !
મારાં સપનાંને વેદનાનું વૈકુંઠ જડયું :
         ને મેં તો વાતોની કુંજગલી છોડી દીધી.

       - જગદીશ જોષી (Jagdish Joshi - Vaato ni Kunjgali. Poems in Gujarati. Literature and art site)

રમેશ પટેલ (પ્રેમોર્મિ) - સખી રે, મારી તું તો પતંગ ને હું દોર

સખી રે, મારી તું તો પતંગ ને હું દોર
         કાપી ના કાપે એવી જોડ.
તારે તો જાવું પેલા, અંબરને આંજવાને
         મારી રે સાથે જોડાજોડ
તું તો પતંગ રંગ ધેરો ગુલાબી ને
         મારો રે રંગ છે અજોડ.
તારો રે ઘાટ મને મનગમતો મળીયો ને
         તુંથી બંધાયો "હું" અજોડ.
તેં તો તારે માથે ફૂમતાં લટકાબવીયાંને
         મારો એ "માંજો" અજોડ.
તું તો અનંત આભ ઊડતી ને ઊડતી
         છોડે ના "સંગ" તું અજોડ.

          - રમેશ પટેલ (પ્રેમોર્મિ) (Ramesh Patel (Premorni) - Sakhi re, mari tu to patang ne hu doar. Poems in Gujarati. Literature and art site)

ઝવેરચંદ મેઘાણી - કેવી હશે ને કેવી નૈ

કોઇ દી સાંભરે નૈ
         મા મને કોઇ દી સાંભરે નૈ
કેવી હશે ને કેવી નૈ
         મા મને કોઇ દી સાંભરે નૈ

કોક કોક વાર વળી રમ્મત વચાળે મારા
         કાનમાં ગણગણ થાય,
હુ તુ તુ તુની હડિયાપાટીમાં
         માનો શ્બ્દ સંભળાય -
મા જાણે હીંચ્કોરતી વઇ ગઇ
         હાલાંના સૂર થોડા વેરતી ગઇ... કોઇ દી સાંભરે નૈ

          - ઝવેરચંદ મેઘાણી (Jhaverchand Meghani - kevi hashae ne kavi nahi. Poems in Gujarati. Literature and art site)

મીરાં બાઇ - જૂનું તો થયું રે દેવળ

જૂનું તો થયું રે દેવળ જૂનું તો થયું,
         મારો હંસલો નાનો ને દેવળ જૂનું તો થયું.

આ રે કાયા હંસા, ડોલવાને લાગી રે,
         પડી ગયા દાંત, માયલું રેખું તો રહ્યું. મારો ...

તારે ને મારે હંસા, પ્રીત્યું બંધાણી રે,
         ઊડી ગયો હંસ, પીંજર પડી રે રહ્યું. મારો ...

બાઇ મીરાં કહે છે પ્રભુ ગિરિધરના ગુણ,
         પ્રેમનો પ્યાલો તમને પાઉં ને પીઉં. મારો ...

          - મીરાં બાઇ સાંભળો (click to listen)(Mira Bai, Meera Bai, Meerabai, Mirabai - Junu re thayu re deval. Poems in Gujarati. Literature and art site)